Paseo polo ‘outro Santiago’, o dos edificios contemporáneos máis impactantes

Unha tumba, unha capela, unha catedral, un afán peregrino e unha cidade ao fío dun relato secular integrador. Santiago vén de vello, pero é unha urbe moderna. Adherida ás súas xentes foi medrando unha arquitectura recoñecida e admirada, histórica. Son moitos os monumentos estudados, fotografados e saboreados por millóns de persoas que pasean as súas rúas. E neste poderoso contexto de monumentalidade, hai tamén non poucos edificios contemporáneos dignos de ver e de gozar e que, porén, non son tan coñecidos e visitados. Este traballo propón un percorrido por algúns deles, para, cando menos, facelos un pouco más presentes naquel relato que camiña xa por este noso século XXI. Acompáñase dun mapa interactivo que podes ver aquí.

Sociedade Xeral de Autores e Editores: audacia para os sentidos

Polas súas ousadías, o edificio da sede en Galicia da Sociedad Xeral de Autores de España (SGAE) é pura sacudida. Lonxitudinal e curvo, mira para a rúa a través dunha inacabable parede lixeira, laminada de grises e de vidros. Tamén mira, polo outro lado, os xardíns da Finca Simeón, en Vista Alegre, dun xeito duro e pesado, megalítico, co seu grandioso muro pétreo de enormes pezas que parecen estar colocadas ao azar a modo de cortina. E entre ambas miradas, entre esas dúas paredes, un baleiro monumental que deixa, talvez, ao espectador perplexo, preguntándose onde estarán as dependencias interiores do edificio. E parece incrible, porque a sede da SGAE, que ocupa case 4.000 metros, conta con aulas, oficinas, auditorio cun aforo mínimo de 200 butacas, estudo de gravación e plató multiusos, entre outras salas. Por se non fosen suficientes as audacias, ten unha gran vidrieira contemporánea construída con plástico e luces de cores e unha parede interior feita con medio millón de carátulas de CD. Un edificio para os sentidos realizado entre 2005 e 2007 polo arquitecto Antón García Abril.

Escola de Altos Estudos Musicais: o cubo de granito

Un cubo sólido, contundente, cunha textura pétrea tosca, pero de acabado elegante e presenza granítica, como Galicia. Situado na Finca Simeón, na que tamén se construíron outros edificios relacionados coa formación universitaria especializada atendendo a unha reorganización deseñada polos arquitectos César Portela e Arata Isozaki. A Escola de Altos estudos Musicais foi obra de Antón García Abril entre 1998 e 2001, que tivo que lidiar cos requerimentos acústicos. As pesadas pedras das paredes, rugosas e con marcas dos taladros, póusanse na herba do xardín con delicadeza. Dentro, un gran vacío conecta espazos. Arriba, na cuberta plana, un lucernario.

Casa Europa: aires do Caribe

En 1996, César Portela e Arata Isozaki reciben o encargo de levar a cabo o Plan Director da Finca Vista Alegre, integrada no tecido urbano e con perspectivas destacas cara ao casco histórico. O Plan contemplaba, ademais de catro novos edificios de uso universitario, a reconversión da finca en parque público e da casa familiar en residencia para profesores invitados. A casa, rehabilitada por Portela, é un palacete de pedra, de arquitectura ecléctica con influencia caribeña.

Centro de Estudos Avanzados: vidro, aceiro e pedra

O Centro de Estudos Avanzados é un cadrado construído de vidro, aceiro e pedra por César Portela. Espazo universitario de formas simples e cun complexo e notable tratamento da luz interior. Convive nun espacio máxico da arquitectura contemporánea coa sede da SGAE, a Escola de Altos Estudos Musicais, o Museo de Historia Natural e a Casa Europa.

Museo de Historia Natural: envolto en madeira

Situado no parque de Vista Alegre, chama a atención nada máis velo que é longo, non moi alto e que todo el está revestido de madeira, moi integrado no parque e na vexetación. O arquitecto César Portela, que o construíu entre 2009 e 2011, concebiuno como un agrupamento de cubos que non acaban sde pousarse no chan, a modo de palafitos, algo que dá sensación de lixeireza. Os vidros das ventás están ‘tapados’ con láminas de madeira a modo de persianas.

Auditorio de Galicia: a sobriedade grandiosa

O Auditorio de Galicia foi deseñado polo arquitecto Julio Cano Lasso e construído entre 1986 e 1989. Debía ser adecuado para albergar unha programación musical e expositiva de primeiro nivel. O edificio é grandioso, moi compacto, con adustos volúmes de pedra. Na parte baixa, a severidade das liñas cede ante a presenza dunha gran galería de perfís pequenos e brancos e que se ‘pousa’ nun lago que forma parte do xardín do arredor, o Parque da Música en Compostela, a un paso da cidade histórica. A visión máis poderosa que ofrece o Auditorio é un gran volume ‘cego’, un enorme cubo forrado de granito que acubilla a sala principal, na que se celebran os grandes concertos.

Edificio de Teléfonos-Correos: de antes e de hoxe

O edificio da Rúa do Franco no que se asenta a oficina central de Correos foi, en orixe, a ‘Casa Grande’ construída polo Cabido no século XV. No ano 1929, a empresa Telefónica encargoulle a José María de la Vega que fixese o edificio actual. O arquitecto, recoñecido entre outras cousas polo seu traballo á fronte do Departamento de Edificacións da compañía de comunicacións en toda España, configurouno con elementos do estilo ecléctico neogótico e respectou en parte a súa portada renacentista.

Instituto San Clemente

En 1948, unha muller compostelá deu terreos situados no campo de San Clemente á Igrexa para que se construíse un centro de acollida de nenos pobres da cidade. O obxectivo era darlles capacitación profesional que despexara o seu futuro. As actividades formativas comezaron no ano 1953. A arquitectura do edificio, pétreo e sobrio, intégrao perfectamente no conxunto histórico da cidade. Está distribuído en tres plantas e un soto.

Pavillón polideportivo de San Clemente: na skyline

O pavillón polideportivo de San Clemente foi unha obra moi polémica levada a cabo entre 1990 e 1994. O deseño foille encargado ao arquitecto alemán Josef Paul Kleihues, de gran prestixio pola súa participación no desenvolvemento arquitectónico de Berlín. O proxecto incluía un aparcamento público, locais comerciales e o pavillón, construído sobre a plataforma del aparcamento, en pleno casco histórico. Cando estaba case listo alzaronse voces en contra porque a súa altura superaba unha determinada altura e alteraba a liña do horizonte urbano vista desde a Ferradura. Dada a condición de Santiago de Cidade Patrimonio da Humanidade, corrixiuse o proxecto e o propio Kleihues deu consentemento para rebaixar en 1,5 metros a altura de la obra.

Antigos Almacéns Simeón

Edificio situado nas Casas Reais, pegado á igrexa das Ánimas, obra do arquitecto Jesús López de Rego en 1920. Estilo ecléctico clasicista.

A Compostela modernista

O ‘art nouveau’, igual que otros estilos arquitectónicos, tivo o seu momento en Compostela. Gracias a arquitectos como Jesús López de Rego, a cidade está salpicada de fermosas pezas que desde principios do século XX aluden sen equívocos ao modernismo. Na travesa da Universidade, preto da praza de abastos ou a facultade de Historia e diante da estatua de Alfonso II hai un edificio residencial modernista construído en 1906 por Manuel Hernández, vistoso pola súa bufarda acristalada e chamativo pola galería e carpinteiría exterior azulonas, de gran contrase coa tonalidade en xeral pétrea da zona vella da cidade. Subindo polas Casas Reais, a man dereita, a Casa de Cotos, construída en 1913 polo arquitecto vigués José Franco Montes, marca o mesmo estilo. Ten tres plantas, a máis baixa de pedra e a máis alta abufardada e revestida de pizarra. Portal interior tamén ‘art nouveau’, con portas de madeira. O paseante encontrará outros similares, con decoración xeomátrica e floral, na Rúa Preguntoiro, na Senra ou no Pombal. Este último, situado no número 32, foi construido polo arquitecto Jesús López de Rego en 1917 para o escultor López de Pedre. É unha casa coroada por un touro con cabeza humana e as súas ventás están abrazadas por grandes aves. Tamén é de corte modernista o pavillón de dormitorios do asilo da Rúa Carretas, branquísimo, ou a Casa das máquinas de Fenosa, na Rúa Galeras, un edificio de uso industrial obra tamén de López de Rego e moi deteriorado, polo que tivo que ser apuntalado e reforzado nas súas paredes. Outra ruína é o Pazo do Espiño, do mesmo arquitecto, unha construcción preciosa, grande e ostentosa instalada nun enclave privilexiado, en medio da vexetación da Finca do Espiño, e en permanente espera de ser rehabilitada. No paseo da Ferradura da alameda, moi xuntos, hai otros dous edificios Art Nouveau en bo estado de conservación, o Pavillón de recreo e a Casa de Ramón Núñez.

Pavillón de Recreo Artístico e Industrial

Edificio modernista construído polo arquitecto Antonio Palacios Ramilo para a Exposición Rexional de 1909. Ventás amplas, porta central con cornixa xenerosa con figuras de mulleres aladas e gran escaleira de acceso de dous tramos laterais que se unen en forma elíptica. Está no paseo da Ferradura da Alameda compostelá e na actualidade é unha escola infantil.

Casa de Ramón Núñez

Edificio modernista de principios do século XX que ‘fala’ coa súa contorna, a alameda de Compostela. Foi construido en 1905 por Jesús López Rego en colaboración co escultor Ramón Núñez. Fachada singular, con ventás inferiores acotadas por un espazo oval e superiores incrustadas nun ‘enreixado’ que case toca as árbores da alameda.

CEIP Raíña Fabiola: a simetría manda

Obra do italiano Giorgio Grassi. Edificio sobrio, sen florituras, no que mandan a simetría e os volumes sólidos. Construído entre 1992 e 1993 con liñas puras e sen sobresaltos, está configurado por un cadrado con catro torres coas súas ventas equidistantes e unha pasarela baixa central. Moi cerca da Finca do Espiño e do río Sarela.

Centro Galego de Arte Contemporánea: liña, luz e volume

Pedra e deseño ao servizo das liñas, a luz e os volumes. O Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC) foi construído entre 1988 e 1993 segundo un proxecto de Álvaro Siza e a carón dun edificio histórico e referencial, a igrexa de San Domingos de Bonaval. O contraste arquitectónico é evidente e, porén, esta veciñanza tan próxima entre o novo e o vello é enriquecedora, ata o punto de que centro de arte e igrexa definen entre eles unha praza que tamén dá acceso aos edificios e ao parque de Bonaval. O CGAC é compacto e de longas liñas. Feito de granito, dispón de tres pisos, un subterráneo e dous superiores. Forma parte do conxunto o antigo horto do convento, recuperado e rehabilitado polo portugués en colaboración coa arquitecta e paisaxista galega Isabel Aguirre. Moi dentro da cidade e da esencia galega.

Residenciais na Rúa da Caramoniña: ao servizo do medio ambiente

A Rúa Caramoniña acubilla un conxunto residencial que recuperou e puxo en valor un paseo contiguo ao parque de Bonaval, un dos xardíns emblemáticos de Compostela. Fai un tránsito entre a cidade histórica e a súa extensión, achegando elementos de recoñecido valor medioambiental. É obra do arquitecto Víctor López Cotelo e do construtor Otero Pombo.

Centro Sociocultural da Trisca

Obra realizada por John Hejduk en colaboración cos arquitectos Antonio Sanmartín, Elena Cánovas e Leonardo Rietti. O neoirquino faleceu antes da súa finalización. O Centro sociocultural da Trisca é un edificio complexo por ser o final dunha esquina en punta, aínda que esa mesma condición lle dá unha enorme personalidade. É o gran descoñecido a pesar da súa vistosidade e dos seus detalles excepcionais: balcóns silueteados con tubos de aceiro, fortes protuberancias incrustadas nun lateral ou os vidros das amplas ventas que resolven con elegancia a esquina en acentuadísima curva. O edificio ten así unha forma de cuña redondeada que recorda, salvando as distancias, o sublime edificio Flatiron de Nova York, asinado por Daniel H. Burnham en 1902.

Reordeación de Xoán XXIII: a porta de entrada

A finais do século XX, a raíz do fenómeno peregrino e en maior medida pola capacidade crecente da cidade de Santiago de captar atención turística, houbo a necesidade de crear un espazo que recibise os visitantes que chegaban en autobús e que servise para introducilos de xeito amigable e estimulante no corazón da cidade histórica. Ese espazo habilitouse na Avenida de Xoán XXIII e a reordeación correu a cargo, entre 1991 e 1994, dos arquitectos Albert Viaplana e Helio Piñón, que solventaron os requerimentos de aparcadoiro para coches e autobuses e deseñaron un paseo cuberto por unha espectacular marquesiña acristalada pousada en altos pilares de metal. A confortable e protexida ‘pasarela’, á que se accede por amplos escalonados, conduce aos viandantes e méteos nas entrañas da zona vella compostelana. A arquitectura contemporánea volve ter ocasión aquí de convivir en harmonía con monumentos históricos cercanos, como o convento de San Francisco.

Facultade de Ciencias da Educación

A Escola de Maxisterio (Facultade de Ciencias da Educación) configura unha liña de edificios educativos na Avenida de Xoán XXIII co Colexio López Ferreiro e a Biblioteca Ánxel Casal. O arquitecto a que a construíu, Fernando Moreno Barberá, entre os anos 1967 e 1969, buscou a integración nunha contorna de casas pequenas, evitando que o edificio resultara grandioso, rexio ou solemne. A fachada da imaxe de fragmentación grazas ás múltiples ventás unidas unhas a outras que a enchen a modo de crebacabezas.

Biblioteca Ánxel Casal: transparencia e apertura

Construída segundo un proxecto do arquitecto Andrés Perea Ortega en 2008, a Biblioteca Pública Ánxel Casal está situada na avenida de Xoán XXIII na mesma liña que ocupan a Escola de Maxisterio e o Colexio López Ferreiro, fronte o convento de San Francisco, co que convive moi de preto e que mesmo se ve reflectido nas súas amplas cristaleiras. O vidro enche a fachada deste edificio e dálle un marcado carácter de transparencia e apertura. Móstrase totalmente ao exterior e ofrece unha gran funcionalidade en cinco plantas e case seis mil metros.

Hotel Compostela: torres almeadas no centro da cidade

Edificio de granito de estilo ecléctico rexionalista construído en 1927 segundo proxecto de Adolfo de Cominges. Destacan as dúas torres almeadas, a terraza superior cuberta e as grandes ventás da planta baixa con arcos de medio punto.

Pazo do Hórreo: da veterinaria ás leis

Escola de Veterinaria (hoxe Parlamento de Galicia). Proxecto inicial do arquitecto Antonio Bermejo y Arteaga. Planta rectangular con esquiñas destacadas por corpos de maior altura e un patio central. Inaugurado en 1915, o edificio funcionou como Escola de Veterinaria ata 1924, cando o Directorio Militar presidido polo xeneral Primo de Rivera a deixa sen presuposto e pasa a ter uso militar como cuartel de Infantería. En 1987, o arquitecto Andrés Reboredo consegue que seleccionen o seu proxecto para transformar o cuartel do Hórreo no Parlamento de Galicia, que empeza a súa andaina en 1989. Exteriormente chama a atención a verxa de aceiro oxidado, con láminas altas e puntiagudas. O patio central acubilla o salón de plenos.

Valedor do Pobo de Galicia. Edificio anexo ao Pazo do Hórreo, sede do Parlamento de Galicia. De planta cadrangular, destaca pola súa sinxeleza, os remates das ventás e o acabado da cuberta.

Rexistro da Propiedade. Edificio modular dunha planta con líneas inclinadas na fachada e grandes superficies acristaladas.

Centro Preescolar de Peleteiro. Rúa Santiago León de Caracas. Edificio dunha planta en forma de ‘L’, construído en pedra, de liñas puras e con volumes sólidos e galería ocupando un dos seus laterais.

Igrexa de San Fernando: formigón e ferro

Estilismo moderno asinado polo arquitecto Andrés-Fernández Albalat, que usou con mestría o formigón e o ferro e soubo adaptarse ao desnivel do terreo. Desde fóra, o que chama a atención case con exclusividade é o gran campanario. Dentro, atrae poderosamente un espazo moi aberto (desde calquera lugar pode verse o altar), amplo, luminoso, sen columnas, cunha estrutura radial da cuberta, buscando funcionalidade e multiplicidade de usos. No ano 1989 inaugurouse o Complexo parroquial de San Fernando, cunha misa concelebrada polo daquela arcebispo de Santiago, monseñor Rouco Varela, e o párroco da igrexa, Manuel Cacheda.

Vivendas de Ramírez: a orixe do Ensanche

Rúas Diego de Muros e Rodríguez Carracedo. Cando se construíron as Casas de Ramírez, en Compostela, non había nada ao seu redor, só terras de cultivo. Aí levantaron 212 viviendas para xente de poucos recursos. Foi o 27 de setembro de 1960 cando foron inauguradas coa bendición do bispo auxiliar, monseñor Nóvoa Fuente. Están catalogadas e protexidas, polo que non poden ser derrubadas ou cambiadas no seu deseño orixinal.

Facultade de Matemáticas da USC

Deseñada polo arquitecto Andrés Fernández-Albalat, figura destacada no movemento moderno en Galicia, ten un marcado carácter funcional. Outras obras de Albalat en Santiago son a facultade de Bioloxía, a igresia parroquial de San Fernando, a piscina de Santa Isabel e o Estadio Multiusos Vero Boquete, en San Lázaro.

C.I.F.P. Politécnico de Santiago

O antecesor do Politécnico foi a Escola Elemental de Traballo, ubicada nos claustros do edificio de San Domingos de Bonaval desde 1933. No ano 1944 comezou a construcción dun edificio propio no Campo de San Clemente. En 1955 pasa a chamarse Escola de Mestría Industrial e iníciase a construción dun novo edificio en 1961 no seu emprazamento actual de Monte de Conxo. Foi inaugurado o 19 de agosto de 1967 en presencia do seu director e alcalde da cidade, Francisco Luis López Carballo. Tiña capacidade para acoller a mil trescentos alumnos.

Hospital Clínico Universitario de Santiago

O Hospital Clínico Universitario de Santiago (CHUS) ten máis de 100.000 metros cadrados e 1.400 camas, e está atendido por cerca de 4.300 profesionais. O proxecto foi dirixido por Sheriff-Calviño, SL, cos arquitectos María Pérez Sheriff (directora de obra), Gerardo Calviño Martínez e Jesús Calviño Muñoz. Construído pola UTE San José-Inabensa desde 1991 a 1999, ano no que empezou a funcionar. Arquitectura ao servizo da atención sanitaria.

Pavillón Multiusos Fontes do Sar: o gran cilindro

O ‘gran cilindro’ está preparado para albergar grandes acontecementos deportivos ou concertos. Está composto por capas. Desde a base: un zócalo que absorbe as irregularidades do terreo, máis arriba unha galería perimetral acristalada, despois vén o corpo macizo, ‘cego’ e forrado en pedra, e, coroando a enorme peza, os lucernarios da cuberta. O edificio está aillado nunha zona verde, moi cerca do río Sar e da Cidade da Cultura.

Cidade da Cultura de Galicia: obra inacabada

A Cidade da Cultura de Galicia foi deseñada por Peter Eisenman, que gañou un concurso internacional ao que se presentaron doce propostas. Concebiu o proxecto do Monte Gaiás como unha urbe propia que se plasmaría no terreo a modo dunha ‘gran vieira’, símbolo peregrino por excelencia. Inspirouse no casco histórico de Compostela e as cinco rutas de peregrinación. Trasladou esta cuadrícula ao cumio da montaña para instalar alí seis edificios enlazados por rúas asoportaladas e unha praza. Actualmente (abril de 2021) están rematados catro edificios, o Centro de Emprendemento Creativo, a Biblioteca e Arquivo, o Museo Centro Gaiás e o Centro de Innovación Cultural (CINC). O proxecto orixinal de Eisenman inclúe outros dous: o Centro da Música e das Artes Escénicas e o Centro de Arte Internacional, cuxas obras están paralizadas. Ademáis, está case acabado un novo, o denominado Edificio Fontán, deseñado polo arquitecto Andrés Perea, responsable xunto a EuroEstudios do proxecto e da dirección das obras. Busca a sustentabilidade, a funcionalidade e érguese en concordancia co resto das construcións da Cidade da Cultura.

Torres Hejduk
Foron deseñadas en 1992 polo arquitecto neoiorquino John Hejduk como torres botánicas para o parque compostelán de Belvís, pero non se chegaron a realizar. Tras a morte de Hejduk, no ano 2000, Peter Eisenman decidiu recuperar o proxecto e propuxo a súa construción na Cidade da Cultura.

Xulgados: pronunciada curvatura

O edificio dos novos xulgados de Santiago respondeu á imperiosa necesidade; naceu en 1995 da urxencia do aparello xudicial por medrar. Está na área de Fontiñas e chama a atención a súa pronunciada curvatura e o enorme pórtico frontal acristalado cercado por dúas grandes columnas. Foi deseñado polos arquiectos Rafael Baltar, Jose Antonio Bartolomé e Carlos Almuiña, que utilizaron a pedra como elemento dominante e as interminables ringleiras de ventás estreitas e altas como vehículo humanizador e de comuniciación ao exterior. É impactante o seu vestíbulo, amplísimo e aberto ao alto a todas as plantas.

Novos xulgados do social: o desenfado

O edificio que alberga os novos xulgados do social de Compostela chama poderosamente a atención pola súa estructura recia e a un tempo desenfadada. As ventás salpicadas polas fachadas son almas libres en formas e tamaños e dánlle unha imaxe afastada do aire institucional. O seu tamaño non é grande, parecido ao do centro socociocultural do barrio, do que é veciño e co que, arquitectonicamente, ‘fai boas migas’. Foi deseñado por Covadonga Carrasco e Juan Creus.

Centro Sociocultural de Fontiñas

As instalacións do centro sociocultural de Fontiñas teñen unha superficie de 2.700 metros cadrados distribuídos en cinco andares. O edificio, deseñado en forma de cubo, procura a funcionalidade sen renunciar á luz. Unha das súas paredes está acristalada practicamente na súa totalidade. Disposición estratéxica das ventás.

Escola Galega de Administración Pública

É un centro de formación cuxa forma cadrada encaixa á perfección na ordeación reticular do barrio de Fontiñas. Obra do arquitecto Carlos Meijide Calvo, a Escola Galega de Administración Pública (EGAP) empezou a funcionar en 1996. Edificio hermético e sobrio, sólido, forrado de pedra caliza e con cuberta plana e gran patio central. Está formado por catro pezas que son, de seu, catro edificios que se unen para configurar ese gran cadrado orientado á funcionalidade.

Policía Autonómica de Galicia

Construído baixo a dirtección dos arquitectos Joaquín Fernández Madrid e Pedro R. Iglesias Pereira entre 1992-1994 nas Fontiñas. A sede policial é un edificio con zócalo e unha planta arredor dun patio cadrado, seguindo a tendencia urbanística reticular do barrio. Sobresae unha moi visible torre de comunicacións.

Conservatorio Profesional de Música

O Conservatorio Profesional de Música de Santiago, deseñado por José Antonio Franco Taboada, é un edificio funcional que se asenta con solvencia nun terreo con desnivel e se forma con dous grandes volumes de formigón branco e un terceiro apizarrado. O superior define os espazos das aulas; outro, nunha cota máis baixa, alberga o auditorio, e o terceiro, que se incrusta por baixo dunha gran marquesiña acubilla a cafetaría. É moio chamativo, ademáis do branco das paredes de formigón, o muro curvado que insinúa perfil da rúa e que, en lugar de separar, parece unir o espazo urbano co musical.

USC Facultade de Filoloxía

Funcionalidade sen descoidar a plasticidade. Construída entre 1988 e 1991 segundo o deseño dos arquitectos Alberto Noguerol e Pilar Díez en tres pezas: dous corpos lonxitudinais paralelos e un volume entre eles. Fachadas diferentes segundo as orientacións e o uso de espazos alumeados. Algúns elementos son singulares e están moi coidados, como as escaleiras de incendios ou os ocos no espazo escalonado da biblioteca. O edificio da Facultade de Filoloxía está a carón doutro destacado, tamén de uso universitario: a Facultade de Xornalismo, no Campus Norte.

USC Facultade de Ciencias da Comunicación: arquitectura e arte

No seu segundo edificio en Santiago, logo de realizar o Centro Galego de Arte Contemporánea, Álvaro Siza entrégase na confección da Facultade de Ciencias da Comunicación, na que deseña ata o último detalle nunha obra na que a proposta ía, máis alá dos usos, á un edificio de alto valor arquitectónico e mesmo artístico. Liñas, espazos, volumes e luces crean un todo cercano e a un tempo infinito, de beleza incuestionable e de resultados sorprendentes e excepcionais. Foi moi estudada no mundo profesional a solución técnica e estética que o arquitecto portugués lle deu á gran mediateca. Malia todo, houbo polémica polas condicións de uso do edificio, máis que austero, espartano, en canto a mobiliario, e aínda con problemas para algúnhas actividades propias da comunicación ou a docencia. Foi construído entre 1993 e 1999 no Campus Norte da cidade.

Parroquia de San Xoán Evanxelista

Igrexa urbana de barrio deseñada polo arquitecto Joaquín Fernández Madrid e construída entre 1987 e 1988 na Avenida Castelao para atender aos veciños de Vite e Vista Alegre. Moi preto das facultades de Xornalismo e Filoloxía, no Campus Norte. Destaca a súa gran marquesina e a torre campanario, de metal e formigón. O interior, marcado pola funcionalidade, dispón dun salón de actos situado baixo a capela.

Colexio de Xordos-Xunta de Galicia

O edificio da Xunta de Galicia situado en San Caetano foi en orixe un colexio para xordo-mudos e cegos. Rematado en 1925, mantivo ese uso durante anos e, tras a guerra civil, unha boa parte foilles cedida aos militares. Nos anos sesenta pasa a ser un instituto de bacharelato, primeiro masculino y despois, a partir do ano 1973, mixto. Na actualidade e desde 1984 é sede das dependencias administrativas do Goberno galego, e acaba de ser rehabilitado no exterior e no interior por Díaz y Díaz arquitectos e Miba architects.

Sergas, IGAPE e IGE: visión planetaria

Desde o aire vense como un planeta con dous satélites. Un gran aro ovalado e dúas pezas moito máis pequenas, tamén con silueta curva, que parecen orbitar arredor. Son os edificios do Servicio Galego de Saúde (Sergas), o Instituto Galego de Promoción Económica (IGAPE) e o Instituto Galego de Estatística (IGE), deseñados polo arquitecto Andrés Perea e construídos entre 1998 e 2000 na zona de San Lázaro con formigón branco. Precisamente esa brancura é unha das súas características máis salientables, xunto cos seus volumes curvos e as súas ventás longas e finas que percorren as fachadas como o fan os ventos dos hórreos.

Consellería de Medio Ambiente e Ordenación do Territorio: o valor da ferruxe

A Consellería de Medio Ambiente alóxase nun edificio enferruxado, coa súa pel invadida polo óxido. Podería interpretarse isto como unha declaración de intencións ou unha alusión á evolución natural dos materiais. En calquera caso, é suxerente, moi expresivo, e atrapa a atención das miradas. É un prisma roxo e áspero con tres plantas separadas por longas liñas de ventás, todo cristal, que percorren a fachada. Dentro, o que marca a pauta é a funcionalidade. Construído entre 1999 e 2002 por Alfredo Freixedo Alempart na zona de San Lázaro.

Pazo de Congresos e Exposicións de Galicia: diáfano e útil

Un prisma compacto, sólido, de pedra e metal, que encerra outro prisma máis alto e crea unha silueta recortada e a un tempo esbelta. O Pazo de Congresos e Exposicións de Galicia adorna paredes con grandes plantas e ofrece nun enorme e diáfano vestíbulo que dá acceso a salas grandes e pequenas, a escenarios claros e magníficos. Fóra, unha marquesina tamén diáfana, sen columnas, conversa cos prismas e invita a entrar de xeito convincente. O edificio foi construído entre 1991 e 1995 na zona de San Lázaro segundo deseño de Alberto Noguerol e Pilar Díez.

Residencia do Monte do Gozo

O Monte do Gozo é o pricipio do fin do Camiño, desde onde os peregrinos albiscan por fin as torres da Catedral, pero é tamén o acubillo de 600.000 metros cadrados que debuxan catro áreas construídas unidas por xardíns. O camping, obra de Celestino García; a zona residencial, creada por José Antonio Franco; o auditorio, deseño de Alfonso Penela; e o Centro Europeo de Peregrinación e Pastoral Xuvenil, que leva a sinatura de Iago Seara. Todo cumprindo a súa misión hospitalaria e todo fundido no terreo, confundíndose con el, desde as pequenas edificacións ás bancadas insinuantes do auditorio sede dos grandes concertos. É unha arquitectura de mimetismo e amizade.

Centro Sociocultural Aurelio Aguirre de Conxo: convivir co barroco

O Centro Sociocultural ‘Aurelio Aguirre’ é veciño do barroco Convento de Conxo, na actualidade hospital psiquiátrico, creando un contraste arquitectónico que recorda o caso de San Domingos de Bonaval e o Centro Galego de Arte Contemporánea. Deseñado por Alfonso Penela, é un pequeno edificio de pedra e acristalado composto de fragmentos, con marquesiñas superpostas que descansan en estilizadas columnas de aceiro, combinando e contrapoñendo reiteradamente os elementos pesados cos lixeiros. Foi construído entre 1989 e 2002.